«زیارت غدیریه»؛ دفاعیه امام هادی علیه السلام از ولایت امیرالمومنین علیه السلام
کی از یادگارهای امام هادی علیه السلام برای شیعه زیارت مشهور به «غدیریه» است که استدلال های قرآنی، تاریخی و روایی بر ولایت حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام را شامل می شود.
امام هادی علیه السلام این زیارت را در بیان فضایل، سوابق دینداری و جهاد و سختیها و محنتهای مولا علی علیه السلام در سالی که مُعْتَصِم عباسی آن حضرت را از مدینه به سامرا تبعید کرد، در حرم جدشان امام علی علیه السلام انشاء کردند.
یکی از ویژگی های این زیارت بیان شباهت های امیرالمومنین علیه السلام به انبیای الهی است چنان که می فرماید: «... پس گرفتارى تو به آن دو نفر به گرفتارى پیامبران(درود خدا بر ایشان) در هنگام تنهایى و بى یاورى شبیه شد و در آرمیدن در بستر پیامبر(ص) شبیه به اسماعیل ذبیح (درود بر او) شدى چه آنکه تو نیز مانند او قبول کردى و اطاعت نمودى به همان صورت که اسماعیل صابرانه و پاداشخواهانه اطاعت کرد».
امام علی علیه السلام در فراز دیگری از زیارت غدیریه به هارون، برادر حضرت موسی علیه السلام تشبیه شده: «در جنگ صفین، در حالى که قرآنها از روى حیله و فریب به نیزهها بالا رفته بود، در نتیجه شک و تردید پیدا شد و حق به یک سو افتاد و از گمان پیروى شد، این گرفتارىات شبیه به گرفتارى هارون شد، زمانی که موسى او را بر قوم خود امارت داد، آنها از او پراکنده شدند، هارون بر سر آنان فریاد مىزد و مىگفت: اى مردم شما به گوساله آزمایش شدهاید به درستى که پروردگار شما خداى بخشنده است، از من پیروى کنید و از دستورم پیروى نمایید، گفتند همچنان روى آور به گوساله خواهیم بود، تا موسى به سوى ما بازگردد!! و همچنین تو اى امیرمومنان، همین که قرآنها بالا رفت گفتى: اى ملّت شما به آن آزمایش شدید و گرفتار نیرنگ گشتهاید، امّا از خواسته تو سرپیچى کردند و با تو به مخالفت برخاستند.»
سند زیارت
همه راویان این زیارت از بزرگان شیعه هستند و در وثاقت هیچ یک از آنان تردید نشده است. سند این زیارت چنین است: ابن مشهدی از ابوالفضل شاذان بن جبرئیل قمی از عماد الدین محمد بن ابوالقاسم طبری از ابو علی فرزند شیخ طوسی از پدرش از شیخ مفید از ابن قولویه قمی از شیخ کلینی از علی بن ابراهیم قمی از پدرش از ابو القاسم حسین بن روح نوبختی و عثمان بن سعید عمری از امام حسن عسکری علیه السلام از امام هادی علیه السلام محدث قمی به معتبر بودن سند این زیارتنامه اشاره و نوشته است :«کمتر حدیثی به قوت سند این زیارتنامه میرسد.»
زمان خواندن
در کتابهای دعا وزیارت زمان خواندن، برای روز عید غدیر ذکر شده است. اما شیخ عباس قمی درباره زمان خواندن این زیارت با استناد به کلام عثمان بن سعید مینویسد: «این زیارت را در هر روز از نزدیک و دور میشود خواند و این فایده جلیلهای است که البته راغبین در عبادت و شایقین زیارت حضرت شاه ولایت آن را غنیمت خواهند شمرد»
محور و محتوای زیارت
محور اصلی زیارت غدیریه، اصل تولی و تبری است که در فرهنگ شیعه جایگاه ویژهای دارد. محتوای اصلی این زیارت بیان فضایل امام علی علیه السلام است. مهمترین بخشهای این فضیلتها عبارت است از:
فضیلتهای قرآنی: در این زیارت بیش از سی آیه آمده است که بیان فضایل امیرالمؤمنین علیه السلام است؛ نظیر آیه لیله المبیت، آیه تبلیغ، آیه ولایت و ...
فضیلتهای حدیثی: صدها قسمت از زیارت غدیریه به بیان فضایلی اختصاص یاقته که پشتوانه روایی در منابع حدیثی شیعه واهل سنت دارد. مانند امیرالمؤمنین، سید الوصیین، وارث علم النّبیین، ولی ربّ العالمین، امینالله فی ارضه، سفیرالله فی خلقه، الحجّه البالغه علی عباده، دینالله القویم، صراط مستقیم، نبأ عظیم، اوّل من آمن باللّه، سید المسلمین، یعسوب المؤمنین، امام المتقین، قائد الغرّ المحجّلین، امام المّتقین، اوّل من صدّق بما انزل الله علی نبیه و…
فضیلتهای تاریخی: این زیارت، مطالبی از رشادتهای تاریخی امام علی علیه السلام و فداکاریهای آن حضرت علیه السلام در راه دین اسلام را بیان کرده است. از جمله: جنگ بدر، احزاب، اُحد، جنگ حُنین، صفّین، جمل، نهروان و..
در این زیارت همچنین به غصب فدک، بیزاری از دشمنان ولایت و برائت از قاتلان امام حسین علیه السلام و شهادت عمّار، شهادت حضرت علی علیه السلام و شهادت سیدالشّهدا اشاره می شود.